Theo số liệu thống kê của Bộ Y tế, tại Việt Nam có gần 12 triệu người tăng huyết áp. Tuy nhiên, chỉ gần 50% số người mắc bệnh được phát hiện và 19% người bệnh tăng huyết áp hiện đang được điều trị. Tăng huyết áp là nguyên nhân chủ yếu gây tai biến mạch máu não, nhồi máu cơ tim, suy tim, suy thận... làm cho hàng trăm nghìn người bị liệt, tàn phế hoặc mất sức lao động mỗi năm; đồng thời là nguyên nhân gây chết người số một tại Việt Nam, chiếm tới 31% số trường hợp tử vong trên toàn quốc.
Huyết áp là áp lực máu lưu thông tác động lên thành mạch. Huyết áp tối đa (huyết áp tâm thu) là mức huyết áp cao nhất trong mạch máu, xảy ra khi tim co (bình thường khoảng 120mmHg), huyết áp tối thiểu (huyết áp tâm trương) là mức huyết áp thấp nhất trong mạch máu, xảy ra giữa các lần tim co bóp, khi cơ tim được thả lỏng(bình thường khoảng 80mmHg). Một người được xác định là tăng huyết áp khi huyết áp tâm thu từ 140mmHg trở lên và/hoặc huyết áp tâm trương từ 90mmHg trở lên.
Tăng huyết áp được chia làm hai loại là tăng huyết áp nguyên phát (tăng huyết áp không rõ nguyên nhân) và tăng huyết áp thứ phát (tăng huyết áp có căn nguyên), trong đó tăng huyết áp nguyên phát chiếm đến 93 – 95%. Tăng huyết áp thứ phát do một số nguyên nhân như: u tủy thượng thận, u lớp cầu của vỏ thượng thận, hẹp động mạch thận, hẹp eo động mạch chủ, hở van động mạch chủ, viêm cầu thận mạn, sỏi thận, sử dụng một số loại thuốc làm tăng giữ muối và nước trong cơ thể…
Một số yếu tố nguy cơ gây ra tăng huyết áp
- Tuổi: nguy cơ tăng huyết áp tăng cùng với tuổi, nhất là ở người từ 45 tuổi trở lên;
- Thừa cân béo phì;
- Sử dụng rượu bia, thuốc lá làm tăng huyết áp và gia tăng nguy cơ mắc bệnh tim mạch do tăng huyết áp;
- Chế độ ăn uống không hợp lý: ăn mặn, ít rau quả…;
- Ít hoạt động thể lực;
- Căng thẳng tâm lý;
- Mắc các bệnh mạn tính như bệnh thận, đái tháo đường, …;
- Tiền sử gia đình: nguy cơ tăng huyết áp gia tăng nếu trong gia đình đã có người bị tăng huyết áp.
Các biện pháp phòng tránh tăng huyết áp
Kiểm tra huyết áp thường xuyên là biện pháp quan trọng nhất để phát hiện sớm tăng huyết áp. Tăng huyết áp có thể được phòng ngừa hiệu quả và duy trì ở mức lý tưởng nhờ thực hiện một lối sống lành mạnh và chế độ ăn uống hợp lý như:
Ăn nhạt, không ăn quá 1 muỗng cà phê (≈ 5g) muối trong khẩu phần ăn hàng ngày.
Thực hiện chế độ ăn giảm cân khi béo phì: ăn ít đường, hạn chế ăn mỡ, ăn nhiều cá và ăn nhiều rau quả, trái cây để cung cấp chất khoáng, vitamin và chất xơ cho cơ thể.
Rèn luyện cơ thể thường xuyên: tập thể dục đều đặn, ít nhất 45 phút mỗi ngày, và 3 lần trong một tuần, không nên tập gắng sức. Những bài tập thể dục có thể kể tên như: tập dưỡng sinh, đi bộ 10000 bước một ngày, hoặc tập yoga…
Nên sử dụng các chất đạm có nguồn gốc từ cá và thực vật hơn là ăn các loại thịt gà, bò, heo…
Hạn chế ăn mỡ động vật và dầu dừa. Thay vì dùng mỡ động vật nên dùng dầu ô- liu, dầu mè, dầu đậu nành, dầu hướng dương.
Người mắc tăng huyết áp tốt nhất tránh xa đồ uống có cồn. Khi sử dụng rất dễ tăng nguy cơ tăng huyết áp đột ngột, có thể gây đột quỵ rất nguy hiểm.
Nên ăn nhiều rau và trái cây để cung cấp nhiều chất khoáng, vitamin và chất xơ.
Duy trì một nếp sinh hoạt điều độ, ổn định.
Tránh trạng thái căng thẳng, quá xúc động và lo âu./.